هورمون آنتی مولرین (AMH)

 این هورمون در بافت بیضه‌ی مردان و تخمدان زنان تولید می شود و میزان آن برحسب سن و جنس متغیر است. در زنان این هورمون بوسیله سلولهای گرانولوزا در فولیکولهای موجود در تخمدان ساختهمیشود. اندازه‌گیری سطح این هورمون برای ارزیابی تعداد فولیکولهای باقیمانده (ذخیره) یا تخمکها در تخمدان اهمیت دارد. ارزیابی ذخیره تخمدانی توسط هورمونهای سرمیFSH وAMH و سونوگرافی لگن انجام میگیرد. حساسیت تستAMHبسیار بالا است و حتی از این تست به تنهائی میتوان برای غربالگری اولیه ذخیره تخمدانی استفاده کرد.

پژوهشگران معتقدند که نقش این هورمون، جلوگیری از رشد فولیکول های تخمدانی است. هورمون آنتی مولرین از سلول های گرانولوزا که تخمک را احاطه کرده اند، ترشح می شود ودر سرم قابل سنجش است. بنابراین میزان تولید آن، شاخص تعداد تخمک های فعال باقیمانده در فولیکول ها است که با افزایش سن باروری مقدار آن کاهش می یابد. خصوصیات جالب این ماده آن است که در طی سیکل قاعدگی برخلاف FSH و Inhibin B و استرادیول، سطح سرمی آن نیز تغییر نمی کند و در هر روزاز سیکل ماهانه قابل اندازه گیری است. همچنین چون بی واسطه از تخمدان ها آزاد می شود، با مصرف داروی ضد باروری، حاملگی و یا آگونیست های GhRH تغییر نمی کند.

ذخیره تخمدانی AMH

منظور تعداد سلولهای فولیکول اولیه است که در تخمدانها وجود دارد. این سلولها در بدو تولد حدود یک میلیون عدد هستند ولی هنگام بلوغ تعداد زیادی از آنها از بین رفته و چیزی حدود ۴۰۰۰۰۰ عدد باقی‌مانده است. در سراسر دوره باروری در زنان حدود ۴۰۰ سلول از این ذخیره تخمدانی رشد و تمایز کرده و به تخمک (سلول جنسی زن) تبدیل می‌شوند. با افزایش سن در زنان از تعداد این سلولهای ذخیره شده کاسته می شود.

اهمیت AMH

این هورمون در اوایل رشد جنین پسر توسط بافت بیضه تولید میشود و سبب رشد اندامهای جنسی مردانه میشود، در حالیکه مانع از رشد اندام جنسی زنانه میگردد AMH .در نوزادان پسر بالا است و تا ۲ سالگی بالا میماند و سپس بتدریج کاهش می‌یابد و در سن بلوغ به میزان حداقل خود می رسد.

در جنین دختر AMH تولید نمی‌شود و عدم حضور این هورمون اجازه میدهد کهاندام جنسی زنانهرشد کند. سطح این هورمون در دختران تا سنبلوغپائین است در دوره ی پیش از بلوغ تولید آن در تخمدانها آغاز شده و سطح آن افزایش می‌یابد. سطح AMHبتدریج طی سالها کاهش می‌یابد و در دوران پیش ازیائسگیو شروع یائسگی تقریبا غیرقابل اندازه گیری خواهدبود.

زنانی که ذخیره تخمدانی کاهش یافته ای دارند دارای قدرت باروری پائینی میباشند و نیز در معرض خطر بیشتری برایسقط جنینهستندAMH .در دوران باروری در زنان بسیار اهمیت داردAMH .در تنظیم و تعادل اثر دوره ای FSH وLH در تخمدان و در نتیجه در تکامل و رسیدن تخمک نقش دارد. سنجش این هورمون می تواند در تخمین ذخیره‌ی تخمک و احتمال باردارشدن کمک کند.

موارد درخواست تست

زنان کمتر از ۳۸ سال که قصد دارند بارداری خود را بدلیل مسائل شخصی و یا اجتماعی به تاخیر اندازند. چنین افرادی اگر در نتیجه انجام این تست مشخص شود که ذخیره تخمدانی پائینی دارند میباید زودتر اقدام به باردار شدن کنند تا به این وسیله شانس موفقیت خود را در بچه دار شدن افزایش دهند. زنان مسن‌تر از ۴۰ سال کاندیدهای خوبی برای انجام این تست نیستند زیرا آنها بطور طبیعی (بدلیل بالا بودن سن) دارای ذخیره تخمدانی کمتری هستند. گروه دیگری که کاندید برای انجام این تست هستند زنانی هستند که در معرض خطر بالائی برای کاهش ذخیره تخمدانی هستند که شامل افرادی است که سابقه خانوادگی برای نارسائی تخمدان دارند و یا افرادی که مبتلا به بیماریهای خودایمنی هستند و بالاخره افرادی که شیمی‌درمانی کرده اند و یا سابقه جراحی تخمدان دارند.

سایر موارد کاربرد این تست عبارتند از:

• ارزیابی فعالیت تخمدانی و باروری
• ارزیابی سندرمتخمدان پلی کیستیک
• پایش (مانیتورینگ) درمانسرطان تخمدان)تومورهای ترشح کننده( AMH
• ارزیابی ناهنجاری جنینی و تشخیص جنسیت آن
• پیش‌بینی شروع دوران یائسگی
• ارزیابی فعالیت بیضه در نوزادان پسر

زمان انجام تست AMH 

از آنجا که AMH برخلاف FSH در طول سیکل ماهانه دارای نوسانات کمی است بنابراین در هر روز از سیکل ماهانه میتوان این تست را انجام داد.

نمونه خون سیاهرگی که در آزمایشگاه از طریق خونگیری از سیاهرگهای سطحی به سادگی انجام میگیرد. برای انجام تست رعایت شرایط خاصی لازم نیست.

تفسیر نتایج

•  AMHدر سندرم تخمدان پلی‌کیستیک افزایش می یابد.
•  AMHدر برخی از انواع سرطانهای تخمدان افزایش می‌یابد.
• کاهش AMH در دوره‌ی درمانتومورهای تخمدانکه این هورمون را تولید میکنند نشان دهنده‌ی اثربخشی درمان است.
• تست AMH در فرآیند لقاح خارج رحمی (IVF) کاربرد دارد. میزان AMH با احتمال موفقیت IVF ارتباط دارد.
• کاهش قابل ملاحظه در سطح AMH نشان دهنده ی شروع یائسگی است.
• سطح هورمون AMH در دختربچه‌ها و پس از یائسگی پائین است.
• فقدان یا پائین بودن سطح این هورمون در پسربچه‌ها ممکن است در اثر اختلال در ژن AMH باشد و معمولا در صورت عدم رشد بیضه ها یا در اختلال در عملکرد بیضه‌ها دیده میشود. فقدان آندروژنها منجر به ناهنجاری دستگاه تناسلی و اندامهای جنسی میشود.
• طبیعی بودن سطح AMH و آندروژنها در پسربچه‌هائی که بیضه‌ی آنها پائین نیامده به این معنی است که بیضه‌ها وجود دارند و فعالیت آنها هم طبیعی است ولی از نظر فیزیکی در جایگاه طبیعی خود قرار نگرفته‌اند.
•  AMH توسط فولیکول در حال رشد در تخمدان با سرعت ثابتی تولید میشود و مقدار آن تحت تاثیرقرصهای ضدباردارییا حاملگی قرار نمی‌گیرد.

منابع :

https://labtestsonline.org/understanding/analytes/anti-mullerian-hormone/tab/test

https://www.createhealth.org/fertility-diagnosis/amh